‘Manaram,’ dokumentaryo ni Kara David, ngayong Sabado sa ‘I-Witness’

"MANARAM”

Dokumantaryo ni Kara David

July 6, 2019

Giving birth is one of the most significant yet most dangerous things a woman does in her life.  Yet, in the town of San Jose de Buan in Western Samar, pregnant women entrust their lives and the children they bear to old women who do not have any formal medical background.  These old women are called “manaram” who rely on knowledge passed down to them from generations of “manarams” before them.

From Barangay Gusa, it takes four to five hours of walking to reach the town’s nearest rural health clinic. Because the trek downhill is long and perilous, most pregnant women choose to give birth with the help of the “manaram.” Sixty-four-year-old Luisa got her skills as a “manaram” from her mother. Through the use of oils, boiled leaves and incantations - she has assisted more than a hundred childbirths.

For Angelica, a resident of Barangay Gusa, she prefers to give birth at the hands of doctors and nurses.  Is this a safer option for Angelica and the child in her womb given that she would have to trek downhill, cross rivers and walk through rocky and muddy roads?

By virtue of an ordinance, manarams have been prohibited from assisting in childbirth in San Jose de Buan. Who then would look after the pregnant women who live in the mountains of San Jose de Buan? Don’t miss Kara David's documentary “Manaram” this Saturday, July 6, on I-Witness in GMA 7.

Filipino version

Ang panganganak ang isa sa pinaka mahalaga at pinaka delikadong yugto sa buhay ng babae. Pero sa bayan ng San Jose de Buan sa Western Samar, hindi sa doktor o nurse ipinagkakatiwala ng mga nagbubuntis ang kanilang buhay pati na ang sanggol sa kanilang sinapupunan kundi sa matatandang walang pormal na pag-aaral ng medisina. Ang kanilang kaalaman – hango sa tradisyong hinubog ng mahabang panahon.

Mula Barangay Gusa, apat hanggang limang oras ang kailangan lakarin bago marating ang poblacion kung saan naroon ang pinaka malapit na rural health clinic. Dahil mahaba at delikado ang daan pababa ng bundok, ang mga buntis sa lugar, mas pinipili na doon na lang manganak sa kamay ng tinatawag nilang “manaram.” Ang animnapu't apat na taong gulang na si Luisa, minana pa raw ang kaalaman ng pagpapaanak sa kanyang ina. Mahigit isandaang babae na nga raw ang dumaan sa kanyang mga kamay - sa tulong ng mga langis, pagpapakulo ng dahon at mga orasyon.

Pero hindi lahat, tiwala sa kakayahan ng mga manaram. Ang buntis na si Angelica, piniling bumaba ng poblacion para manganak sa kamay ng mga doktor at nurse. Pero hindi kaya mas delikado para sa kanya at sa sanggol na kanyang dinadala ang bumaba ng bundok, tumawid ng ilog at lumakad sa mabato't maputik na daan?

Sa bisa ng isang ordinansa, ipinagbabawal na sa mga manaram ang magpaanak. Pero paano ang mga buntis na nasa itaas ng bundok kung saan walang malapit na pagamutan? May iba pa ba silang malalapitan? Panuorin ang dokumentaryo ni Kara David na “Manaram” ngayong Sabado, July 6, sa I-Witness sa GMA-7.